Tokatlıların hamam işletmeciliği 'Patrona Halil' isyanıyla başladı-

Hamam işletmeciliğiyle adlarını duyuran Tokatlıların mesleğe, 1730 yılında yaşanan 'Patrona Halil İsyanı'yla başladıklarını söyleyen Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı Prof. Dr. Alpaslan Demir, "O dönem isyanı çıkaranlar hamamları işleten Arnavutlardı. İsyan sonrası padişah talimatıyla hamamlar çoğunlukla Tokatlılara devredildi" dedi.

Osmanlı'dan bu yana gelen Türk hamam geleneğini, işlettikleri hamamlarla yaşatanların çoğunluğu Tokatlı ailelerden geliyor. Tokatlıların adlarının hamamlarla anılması ise Patrona Halil isyanına kadar dayanıyor. İsyan başlatan 'Patrona' lakaplı hamam Halil'in Arnavut olması nedeni ile tahttan feragat eden 3'üncü Ahmet'in yerine geçen Padişah 1'inci Mahmut'un emriyle o dönem hamamların işletmeleri Tokatlılara devredildi. Zamanla da Tokatlılar, Türkiye genelindeki hamamların yüzde 80'inin işletmecisi oldu.

'ARNAVUTLARDAN ALINDI, TOKATLILARA VERİLDİ'

1718 Pasarofça Antlaşması akabindeki uzun süreli barış döneminde, İstanbul genelinde lale yetiştirildiği için Lale Devri olarak anılan dönemin, 1730 Patrona Halil İsyanı ile son bulduğunu anlatan Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı Prof. Dr. Alpaslan Demir, "Bu dönem batıyla ilişkilerin geliştiği, yenileşme hareketlerinin başladığı bir dönemdir ancak Lale Devri zevk ve sefanın hüküm sürdüğü bir dönem olarak algılanmaktadır. Lale Devri uygulamalarından rahatsız olan bir kesim 3'üncü Ahmet'i tahtan indirmek için bir isyan hazırlığına girişir ve bu isyana elebaşı olarak da yeniçeri ocağı mensubu, bir dönem kalyonda çalıştığı için 'Patrona' lakabıyla anılan Arnavut Halil getirilir. Bu isyanda o dönem hamam işletmelerini ellerinde bulunduran Arnavutlar etkin rol oynamıştır. Bu nedenle isyan sonrasında tahta geçen 1'inci Mahmud hamam işletmelerinin Arnavutların ellerinden alınmasını ve Anadolu'daki Türk çocuklarına, özellikle de geçmişten gelen bir hamam kültürü olan Tokatlılara verilmesini emretmiştir" diye konuştu.

'HAMAM İŞLETMECİLERİNİN YÜZDE 80'İ TOKATLI'

Halen Tokat'ta faaliyet gösteren ve 1572 yılında Ali Paşa tarafından tarafından yaptırılan Ali Paşa Hamamı'nın işletmecisi Mustafa Durmuş da Türkiye genelindeki hamamların yüzde 80'ini Tokatlıların işlettiğini söyledi. Mesleğe 16 yaşında başladığını ifade eden 4 çocuk babası Durmuş, "Tarihteki Patrona Halil İsyanı öncesinde özellikle İstanbul'daki hamamları Arnavutlar işletirmiş. İsyana kalkışınca padişah, vezirlerine emir veriyor. Güvenilir ve insanları satmayan şeklinde bir kriter koyuyor padişah. 'Arayın bulun, hamamları onlara verelim' diyor. Vezirler de o kriterlere uygun olarak Tokatlıları buluyor. Bizim ilk hamamcılık maceramız isyandan sonra başlıyor" dedi.

'ÖNEMLİ CAMİLERİN YANINDA HAMAM VARDIR'

Osmanlı döneminde her caminin yanına bir hamam yapıldığını söyleyen Durmuş, "Temizlik imandan gelir. Bizler Müslüman bir milletiz. Ecdadımız önemli bir caminin yanına mutlaka bir hamam yapmış. Bir çok ilimizde önemli camilerin yanlarında hamam vardır. Bu ecdadımızın temizliğe verdiği önemden kaynaklanmaktadır" diye konuştu.

'MÜŞTERİLER AYRI KURNALARDA YIKANIYOR'

Koronavirüs nedeniyle müşteri sayısının azaldığını ifade eden ifade eden Durmuş, "Bizim 24 kurnamız var. Her bir kurnanın arası 2 metre. Müşterilerimiz ayrı ayrı kurnalarda yıkanıyor. Soyunma bölümlerinde de tek tek odalarda ayrı ayrı soyunuyorlar. Hamamımızda ateşölçerinden tutun dezenfektana kadar her türlü önlem var. Mesafe kurallarına göre hareket ediyoruz" dedi.